Ostatnio pisaliśmy o ilościowych technikach badawczych wykorzystywanych przez urzędy miast i gmin w badaniach opinii mieszkańców. Tym razem chcemy przyjrzeć się metodom jakościowym i zastanowić się, na ile badania te mogą być przydatne w prowadzeniu dialogu na linii: Urząd (miasta/gminy) – Mieszkańcy.
Techniki jakościowe w badaniu opinii mieszkańców
Obok badań ilościowych, ankietowych (więcej pod linkiem: https://mediamiejskie.pl/blog/od-badania-opinii-do-zadowolenia-mieszkancow/), w dialogu z mieszkańcami możemy skorzystać z jakościowych technik badawczych, czyli takich, w których badacz stara się opisać rzeczywistość w kategoriach jakościowych, zwracając uwagę na jakość zjawisk, a nie na częstotliwość ich występowania. Jest to rodzaj badania, w ramach którego będziemy szukać odpowiedzi na pytania: co?, jak?, dlaczego?, z jakiego powodu?, w jaki sposób? itp. Badania jakościowe mają elastyczny scenariusz, a wpływ badacza (zwanego tutaj moderatem) na przebieg badania jest bardzo duży. Interpretacja wyników jest w tym przypadku raczej subiektywna i nie pozwala generalizować ich na całą populację.
Badania fokusowe
Jeśli chodzi o badania jakościowe prowadzone przez urzędy, to najczęściej sięga się do tzw. badań fokusowych, czyli zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI). Jest to jedna z najpopularniejszych metod badań jakościowych, polegająca na moderowanej, wspólnej dyskusji grupy uczestników wywiadu na zadany z góry temat/grupę tematów. Występuje tu zjawisko wzajemnej stymulacji uczestników dyskusji, inspiracji, prowokowania do wyrażania opinii i konstruowania pomysłów. Zadaniem moderatora jest właściwe ukierunkowanie rozmowy oraz zachęcanie respondentów do aktywności. Próby badawcze są w tym przypadku niezbyt liczne (6-8 osób), a uczestnicy badania są dobierani w sposób celowy (mają określone cechy).
Projekty badawcze ilościowo-jakościowe
W przypadku badań opinii mieszkańców miast i gmin, mamy często do czynienia z projektami badawczymi, które łączą metody ilościowe i jakościowe. Najczęściej w następującej sekwencji: najpierw badania ankietowe PAPI, a następnie – po analizie danych zebranych w ramach badania ankietowego – prowadzone jest badanie ilościowe FGI z wyselekcjonowanymi grupami mieszkańców (np. z seniorami, młodzieżą i przedstawicielami rodzin z dziećmi w wieku szkolnym), które ma na celu pogłębienie wiedzy zdobytej dzięki ankietom. W ten sposób w pierwszym kroku uzyskujemy odpowiedzi na pytanie „ile?” (np. ilu mieszkańców jest/nie jest dumnych ze swojego miasta?), a w drugim kroku pogłębiamy zdobytą wiedzę poprzez pytanie „dlaczego?” (np. co sprawia, że mieszkańcy są/nie są dumni ze swojego miejsca zamieszkania? Co można by zmienić, udoskonalić, poprawić, by byli dumni bardziej?).
Takie łączone projekty badawcze, złożone z badań ilościowych i jakościowych, realizowaliśmy m.in. dla Urzędu Gminy Polkowice oraz dla Urzędu Miasta Chorzów. W przypadku Polkowic badanie dotyczyło opinii mieszkańców gminy na temat jakości życia: w pierwszej fazie projektu (badania ilościowe) przeprowadzono ponad 500 wywiadów metodą PAPI, a w kolejnym kroku zrealizowano badania fokusowe w trzech sześcioosobowych grupach: seniorzy, rodziny z dziećmi w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz single. Natomiast w przypadku Chorzowa projekt badawczy dotyczył opinii mieszkańców na temat pierwszej w Polsce wystawy World Press Photo zorganizowanej przez Urząd Miasta w industrialnych przestrzeniach dawnej Huty Królewskiej, a także możliwości wykorzystania zagadnienia fotografii w szeroko rozumianej promocji Chorzowa. Pierwsza część badań dla Chorzowa obejmowała 500 wywiadów PAPI, a kolejna – badanie w trzech grupach fokusowych, które tworzyli:
- mieszkańcy Chorzowa,
- organizatorzy kultury w mieście,
- osoby profesjonalnie zajmujące się fotografią.
Więcej o wystawie World Press Photo w Chorzowie pod linkiem:
https://zpaf.pl/aktualnosci/slaski-festiwal-word-press-photo-chorzow/
